Hoe kunnen culturele organisaties hun online en offline aanbod beter samenbrengen? The New Social is een onderzoeksproject dat hybride strategieën voor culturele ruimtes verkent.

The New Social: Hybrid Strategies for Cultural Spaces is een samenwerkingsproject van Framer Framed, Hackers & Designers en IMPAKT, dat gericht is op het verkennen van hybride strategieën voor culturele ruimtes. De partners brachten verschillende samenwerkende instituten samen om zich te verdiepen in het overbruggen van de kloof tussen online en offline, waarbij rekening werd gehouden met duurzaamheid, toegankelijkheid en technologische onafhankelijkheid bij zowel hybride evenementen als het beheer en de opslag van gepubliceerd materiaal. Het project ontwikkelde een hybride publicatietool en initieerde en produceerde creatieve evenementen om de grenzen van hybriditeit te verkennen.

Het internetoptimisme – bij gebrek aan fysieke ontmoetingen – van de coronacrisis leidde tot experimenten en innovaties. Ook Framer Framed sprong op de mogelijkheden die zich voordeden dankzij streaming en digitale ontmoetingen. Inmiddels zijn de deuren van de culturele instellingen al enige tijd weer open en kunnen we de balans opmaken van de successen die blijvend zijn.

Digitaal Archief
In de afgelopen anderhalf jaar heeft Framer Framed gewerkt aan verschillende concrete resultaten, waaronder de ontsluiting van het eigen archief. Een digitaal archief kan gezien worden als ‘een netwerk van connecties’ dat digitaal een immaterieel karakter heeft en de overvloed van ‘bits and bites’ uit het actieve verleden van een culturele instelling samenhangend bijeenbrengt. Deze opvatting sluit aan bij de ideeën van Bruno Latour rond de constructie van herinnering, waarin het netwerk als maatschappelijke constructie centraal staat. Verschillende actoren in dat netwerk – dat kunnen alle betrokkenen zijn – hebben agency om in het herinneringsproces in te grijpen en deze mede vorm te geven.

Archiveren is voor ‘digital born-organisaties’ vaak ongebruikelijker dan voor organisaties met een papieren archief. Kunstorganisaties die langer bestaan, beschikken vaak over een papieren archief met een archiefmedewerker die de collectie goed kent en deze doorzoekbaar maakt. Als deze archieven vanwege opheffing verloren dreigen te gaan ontstaat er een urgentie en worden archieven vaak overgedragen. Dat zou ook een vanzelfsprekendheid moeten zijn voor digitale archieven. Maar hoe onderhouden we het digitale archief en maken het tevens toegankelijk – hoe kunnen we nadenken over de levensloop van het digitale archief?

The New Social was voor Framer Framed van groot belang omdat het gelegenheid bood na te denken over de langere termijn van het eigen digitale archief. De focus op digitalisering houdt vaak nog onvoldoende rekening met de bekende problemen van het onderhoud van digitale collecties. Terwijl papier heel langzaam verouderd, blijft het hele digitale landschap om de paar jaar veranderen, van de infrastructuur tot file formaten, hardware en software.

Zonder rekening te houden met de lange termijn, waaronder bijvoorbeeld kosten voor onderhoud, lopen deze archieven een groot risico op dataverlies. Zodra de rekening niet meer kan worden betaald, wordt een domeinnaam opgegeven en wordt informatie vaak onvindbaar. Het is niet gebruikelijk om in een ‘digital born’ organisatie een archiefmedewerker in dienst te hebben, die het archief up to date houdt en toegankelijk maakt, zoals vaak bij een papieren archief wel het geval is. Je zou bijna kunnen zeggen, hoe jonger de organisatie, hoe moeilijker een archief te behouden is.

Van digitaal archief naar publicatie
De meest in het oog springende uitkomst van het project kwam tot stand in samenwerking met Archival Consciousness; de ontsluiting van het digitaal archief van Framer Framed. Deze nieuwe ontwikkelde applicatie stelt ons in staat het archief in te zetten voor verschillende doeleinden, variëren van netwerkanalyses voor onderzoekers tot ontsluiting van het archief in de vorm van (digitale) publicaties.

De eerste publicatie die volledig vanuit het digitale archief is gegenereerd, betreft een uitgebreide catalogus van de tentoonstelling Court for Intergenerational Climate Crimes (2021). De Court for Intergenerational Climate Crimes (CICC) is een doorlopende samenwerking tussen Framer Framed, de Indiase academicus, schrijver, advocaat en activist Radha D’Souza en de Nederlandse kunstenaar Jonas Staal. Het project bestaat uit een grootschalige installatie in de vorm van een tribunaal dat intergenerationele klimaatmisdaden vervolgt. Tijdens hoorzittingen leveren getuigen bewijslast van klimaatmisdaden in het verleden, het heden én de toekomst. Als zodanig verwerpt het tribunaal de lineaire, geïndividualiseerde narratieven die ten grondslag liggen aan het huidige rechtssysteem.

De dossiers met bewijsmateriaal en getuigenissen zijn uitgeschreven en vormen onderdeel van het archief van Framer Framed. De nieuw ontwikkelde applicatie kan dit digitale archief ontsluiten in de vorm van printbare PDF, die na een drukgang materialiseren in een tastbare publicatie.

Hybride evenementen
Als onderdeel van The New Social organiseerde IMPAKT drie hybride evenementen: de IMPAKT Hybrid Wine and Art Tasting, Project Stargaze en The Great Idle. Bij deze formats ging het om het samenbrengen van online en offline werelden en het samenbrengen van bezoekers die online en offline deelnemen aan een cultureel evenement. Met deze evenementen heeft IMPAKT speelse en meeslepende manieren gevonden om de grens tussen virtueel en fysiek aanwezig publiek te vervagen. De belangrijkste principes die hieruit zijn voortgekomen zijn 'Make it Participatory' en 'Cultivate Collectivity'. Deze principes vormen voor IMPAKT een belangrijke leidraad voor toekomstige hybride formats en bieden voor andere culturele organisaties goede handvatten voor het creëren van hybride ervaringen.