In de projecten van Innovatielabs #2 verbinden diverse organisaties zich rondom een gezamenlijk verhaal, zoals een uitdaging, thema of vorm van onderzoek. Ze werken samen in een netwerk met een verhaal dat doorloopt: de personages blijven zich ontwikkelen, er ontstaan nieuwe verhaalwendingen en er zijn vaak wisselende hoofdrolspelers. Er is dus meestal geen sprake van één enkele leider in de samenwerking, het verhaal zelf is leidend. De verhalen die de consortia verenigen, maken vormen van gedeeld leiderschap of collectief werken mogelijk. Dat gedeelde leiderschap is terug te vinden in veel projecten.

Moving Media Lab is een ontwikkeltraject voor makers in kunst, design en wetenschap, met een focus op de interactie tussen nieuwe technologieën, beweging en het lichaam. Veertien makers uit uiteenlopende disciplines, waaronder dans, grafisch ontwerp, film, VR en beeldende kunst, zijn geselecteerd voor dit tweejarige traject. Gedurende deze periode gebruiken de makers een interdisciplinaire onderzoeksmethode om aan een collectief vocabulaire en archief aan referenties te werken, waarna ze tijdelijke collectieven vormen.

Niet voor de Bühne komt voort uit De Zaak Shell, een documentair toneelstuk over de klimaatcrisis. Onderdeel van het project is het spelen van op maat gemaakte versies van deze voorstelling voor ceo’s, wetenschappers, politici, activisten en beleidsmakers, waarbij de initiatiefnemers met de betrokkenen in gesprek gaan en een gedeeld handelingsperspectief ontwikkelen. Zij concludeerden dat het probleem en de oplossing liggen in de verhalen die we elkaar vertellen. En dat kunstenaars daarin een cruciale rol spelen.

Verhalen impliceren normen en machtsstructuren. Sommige verhalen zijn dominanter dan andere en kunnen dus andere verhalen en stemmen marginaliseren. In verhalen bouwen we voort op machtsstructuren die te maken hebben met welk gedrag aangemoedigd of ontmoedigd wordt en wie een stem krijgt en wie niet. Dat betekent dus ook dat nieuwe, andere verhalen verandering teweeg kunnen brengen of een reactie kunnen zijn op verandering. Nieuwe verhalen kunnen de verbeelding aanspreken van mensen binnen en buiten een consortium en hun innovatieve potentieel aanwakkeren. Verschillende projecten van Innovatielabs #2 zetten verhalen bewust in om vernieuwing te stimuleren. Deze vernieuwing zit soms ook in andere manieren van samenwerken, waarin gelijkwaardigheid en een gedeelde verantwoordelijkheid centraal staan. Zo worden verhalen gebruikt om sociale praktijken te veranderen en op een andere manier samen te werken.

Het project Gezocht: talentvolle gemeenten stimuleert gemeenten om samen met creatieve en culturele makers te werken aan actuele opgaven. Gemeenten konden via de regeling voor ‘talentvolle gemeenten’ uren aan verbeeldingskracht aanvragen om kunstenaars hiervoor in te zetten. Door het narratief van de talentvolle kunstenaar die een subsidieaanvraag mag indienen om te draaien naar de ‘talentvolle gemeente’, wordt de samenwerking tussen kunstenaars(collectieven) en gemeenten opgeschud en worden bestaande machtsverhoudingen bevraagd.

Maas Lab onderzoekt hoe een gelijkwaardig partnerschap met een niet-menselijke entiteit onze manier van kijken naar entiteiten en organisaties kan veranderen. Daarvoor worden allerlei betrokkenen (vissers, omwonenden, kunstenaars) uitgenodigd om een directe uitwisseling met de rivier de Maas aan te gaan. Vanuit het verhaal van deze samenwerking tussen menselijk en niet-menselijk leven wordt verkend hoe je op andere manieren kunt communiceren, organiseren, samenwerken en co-creëren.

Het gebruik van verhalen is ook verbonden met andere stijlelementen, zoals het gebruik van bepaalde beelden of vocabulaire. Net zoals verhalen normen en macht met zich meebrengen, geldt dit ook voor het vocabulaire dat we gebruiken. Dat betekent dat de zoektocht naar andere, nieuwe verhalen ook een zoektocht naar een ander vocabulaire behelst. Hoe kan het vocabulaire dat wordt gebruikt in de projecten van Innovatielabs #2 bijdragen aan een gelijkwaardige samenwerking in plaats van bestaande machtsverhoudingen continueren? En hoe kan vocabulaire een rol spelen in het creëren van de ruimte die nodig is voor innovatie? Veel van de projecten zijn zich zeer bewust van de noodzaak van een ander vocabulaire.

In het samenwerkingsverband van The Linen Project zijn partners betrokken die op industriële schaal met vlas werken en partners die dit als zelfsturende groep linen stewards op handmatige schaal doen. Vanuit een consortium dat gelijkwaardige samenwerking nastreeft, is goed nagedacht over het benoemen en categoriseren van partners. Woorden als ‘grote’ en ‘kleine’ partners zijn daarom tijdens het project verdwenen; partners worden aangeduid met een verwijzing naar hun productieschaal (industrieel, handmatig).

Collaborations For Future initieerde een incubatorprogramma waarin ontwerpers één-op-één samenwerken met klimaatwetenschappers. Om nieuwe manieren van samenwerken aan te moedigen, kregen ze de vrijheid om hun eigen teamrollen en functietitels te definiëren en zelf de focus en het gewenste resultaat te bepalen. Het doel is om van deze experimentele samenwerkingen te leren en nieuwe instrumenten, werkmethoden en modellen voor de klimaatuitdaging te ontwikkelen.