Platforms als basis voor samenwerking

Een aantal belangrijke vormen van samenwerking komt in de bestudeerde projecten naar voren. Zo bieden platforms mogelijkheden om gezamenlijke, organisatieoverstijgende innovaties te realiseren die bepaalde segmenten of deelsectoren van de culturele en creatieve sector versterken. Platforms kunnen innovatie eenvoudiger en haalbaarder maken, maar ook als aanjager en versneller dienen.

Definitie platform

Een structuur die waardecreatie mogelijk maakt door een basis te bieden voor externe organisaties om complementaire producten te creëren of rechtstreeks transacties uit te voeren met eindgebruikers of andere organisaties.

Drie manieren waarop platforms innovatie faciliteren
Er zijn meerdere projecten geselecteerd voor Innovatielabs die een platformwerking hebben en daarin een belangrijke rol spelen om innovatie tot stand te brengen in de sector, en verdere samenwerking te bevorderen. Om innovatie tot stand te brengen door middel van platforms, zijn drie manieren te onderscheiden:

1. Platforms als facilitators – het platform laat anderen toe verder te innoveren
2. Platforms als vereenvoudigers – het platform maakt al bestaande (trans)acties simpeler en
3. Platforms als katalysatoren – het platform onthult nieuw publiek of (eind)gebruikers.

Het verkrijgen van commitment en gedeeld eigenaarschap zijn grote uitdagingen in de samenwerking.

1. Platforms als facilitators
Bij deze vorm van platforms vindt een groot deel van de innovatie plaats buiten de organisatie die het platform ontwikkelt en levert. Het platform biedt de infrastructuur die het mogelijk maakt om op voort te bouwen, en staan daardoor vaak ten dienste van bijvoorbeeld een sector of een lokale gemeenschap. Het kan hierbij voorkomen dat het platform een bijkomstige uitkomst is van een product- of diensteninnovatie die plaats heeft gevonden en daarna wordt opengesteld aan anderen om op voort te bouwen.
Beeld: Adem Gümrükçüler
Beeld: Adem Gümrükçüler
Innovation: Lab
Het project Innovation:Lab
kan worden beschouwd als een enabler. Het door hen ontwikkelde permanent techlab wordt deels beschikbaar gesteld voor huur van faciliteiten en ondersteuning. Dure investeringen in hard- en software voor digitale technologie kunnen op deze manier gedaan worden voor de hele sector, en dit voorkomt de (vaak onmogelijke) individuele aanschaf door creatieve makers. Deze kunnen dan gebruikmaken van het platform van Innovation:Lab
om te komen tot eigen innovaties. Als ‘meetingpoint’ voor het gebruik van deze technologieën vormt het platform hiermee tevens een basis voor verdere samenwerkingen binnen en buiten de sector.
Beeld: Cees de Jonge, The Visual Art Box
Beeld: Cees de Jonge, The Visual Art Box
Unlocking Fashion Heritage
Ook het project Unlocking Fashion Heritage
kun je voor een deel van hun werking onder deze vorm scharen. De door hen ontwikkelde kennis over het digitaliseren van kwetsbare historische mode wordt via hun website en een Pop-up Lab gedeeld zodat vakmensen met verschillende soorten kennis en expertise bij elkaar komen en op deze kennis kunnen voortbouwen. In het project No limits! Art Castle wordt een samenwerking tussen verschillende kunstenaars geëntameerd en gefaciliteerd, waarbij het project onder andere dient als verbindingsplatform waarbinnen participerende kunstenaars gezamenlijk een verrijking van ieders praktijk kunnen bewerkstelligen.
2. Platforms als vereenvoudigers
In deze context ligt innovatie in het vermogen van het platform om al bestaande transacties en handelingen te vereenvoudigen. Het gaat hierbij om het oplossen van fricties in cultuurwaardeketens die de werking van de culturele en creatieve sector in het algemeen en de betrokken organisaties in het bijzonder kunnen verbeteren door middel van samenwerking en verbinding. Het platform heeft hierbij als doel op een efficiëntere, frictieloze en uniforme manier een groot aantal gebruikers en/of aanbieders met elkaar te verbinden.
Beeld: Living Lab Open Cultuurdata
Beeld: Living Lab Open Cultuurdata
Living Lab Open Cultuurdata
Het project Living Lab Open Cultuurdata
kan beschouwd worden als een platform dat een dergelijke vereenvoudiging voorstaat. Zij trachten cultuurdata deelbaar te maken door middel van open source-software oplossingen. Twee concrete voorzieningen die worden ontwikkeld zijn bedoeld voor het delen van culturele agenda’s en voor het afspelen en archiveren van registraties van online videoaanbod.
Beeld: Crowdkeeping
Beeld: Crowdkeeping
Crowdkeeping
Het project Crowdkeeping
werkt ook aan vereenvoudiging. In dit initiatief zijn een werkmethode en ondersteunende tools ontwikkeld op het gebied van relatiebeheer. Dit is ontwikkeld voor én in samenwerking met middelgrote organisaties in de creatieve sector.
3. Platforms als katalysatoren
In de derde en laatste vorm van innovatie zorgt het platform ervoor dat potentieel publiek of potentiële eindgebruikers die voorheen nog niet werden bediend, worden geactiveerd. Als katalysator zorgen deze platforms ervoor dat er nieuwe afname plaatsvindt omdat aanbieders gebruikers vinden die men anders niet had gevonden, en/of andersom dat gebruikers anderzijds aanbieders vinden die men eerder niet zou hebben gevonden.
Beeld: Vandejong Creative Agency
Beeld: Vandejong Creative Agency
Podiumpas
Podiumpas
rolt een abonnementssysteem uit waarmee bezoekers voor een vast bedrag per maand en binnen een bepaalde boekingsperiode onbeperkt naar het theater kunnen gaan. Hierbij is een belangrijk effect van het platform dat bezoekers niet alleen vaker, maar juist ook experimenteler naar het theater gaan. Op de lange termijn wordt een website ontwikkeld waarop het aanbod van de aangesloten theaters in één oogopslag te zien is (waardoor het dan ook een vereenvoudiger functie heeft).
Beeld: Everybody in the (art)house!
Beeld: Everybody in the (art)house!
Everybody in the (art)house!
In Everybody in the (art)house!
wordt filmconsumptie van het hybride publiek onderzocht die thuis via virtual cinema platform Picl naar films kijkt, maar ook fysiek op locatie in de theaters. Dit wordt afgezet tegen de achtergrond van een uitgebreide set van sociaaleconomische en levensstijl kenmerken. Met deze inzichten worden enerzijds het huidige online en offline aanbod en communicatie aangescherpt en beter gecoördineerd, maar wordt er ook gezocht naar nieuwe (online) kansen voor bioscopen om hun publiek te bereiken. Van deze inzichten profiteren ook andere stakeholders in de sector, zoals de filmdistributeurs. Zodoende wordt getracht voor deze partijen te komen tot nieuwe, nog niet ontlokte doelgroepen.

CONCLUSIE


Allereerst kan worden gesteld dat platforms voor de doelstelling van dit programma interessante samenwerkings- en innovatievehikels zijn. Juist omdat platforms de mogelijkheid bieden voor andere partijen om zich aan te sluiten of verder te werken met de uitkomsten van een platform, kunnen ze tot verdere innovatie in de sector leiden. Deze bijdrage noemt specifiek drie manieren waarop dat kan plaatsvinden, waarbij platforms kunnen dienen als facitlitators, vereenvoudigers, en/of katalysators.

Veel van de projecten uit Innovationlabs #1 maken gebruik van een vorm van platform, wat niet alleen nieuwe kansen biedt voor de betrokken partijen, maar ook voor andere organisaties in de sector en het publiek. Tegelijkertijd zijn er ook verschillende uitdagingen ontstaan bij het opzetten van de samenwerkingen. Met name het verkrijgen van commitment en gedeeld eigenaarschap bleken cruciale succesfactoren te zijn waar rekening mee moet worden gehouden bij het bouwen aan een solide basis voor samenwerking.


Download hiernaast de pdf voor de Engelstalige routekaart die we maakten voor de expositie van Innovatielabs #1 op Dutch Design Week 2023.

Onderzoekers

Walter van Andel
Walter van Andel
Lector Waarde(n)vol Ondernemen in en door de Kunsten

Lies Wijnterp
Lies Wijnterp
Onderzoeker

Benieuwd naar alle bevindingen?
Lees hier de hele eindrapportage van innovatielabs #1