Inzichten uit het innovatieproces

Naast financiële ondersteuning bood het programma Innovatielabs ook coaching en begeleiding bij kennisontwikkeling en -deling. De deelnemers werden gestimuleerd om kritisch mee te denken over elkaars innovatieprojecten en hun kennis en inzichten te delen met de sector. Coaches ondersteunden dit proces door de deelnemers te helpen reflecteren op hun innovatieproces. Lees meer over de ervaringen en inzichten van coaches Lars Brouwer, Maartje Damen, Pien van Gemert en Sophie Heijkoop.

Innoveren is een proces van uitproberen, bijstellen en leren. Niet elk project levert direct zichtbaar succes op, maar juist de uitdagingen en onzekerheden dragen bij aan nieuwe inzichten en kansen voor je praktijk of organisatie. Ze helpen je om flexibeler en adaptiever te worden. Dat is waar het bij wend- en weerbaarheid om draait.

Er is dus ook niet één methode of oplossing om je organisatie blijvend succesvol te houden. Maar de coaches Lars Brouwer, Maartje Damen, Pien van Gemert en Sophie Heijkoop, die de projecten begeleiden, zagen wel steeds drie thema’s terugkeren die invloed hadden op het innovatieproces van een project: geld, tijd en vaardigheden.

succesfactoren


Factor 1

Geld

Geld is vanzelfsprekend een belangrijk vliegwiel voor innovatie, maar nog belangrijker is de strategische keuze over waaraan je het geld besteedt. Zet je in op het optimaliseren van je huidige praktijk of investeer je ook in toekomstige ontwikkelingen? De coaches dachten mee over de kansen en knelpunten van de projecten en stuurden aan op een procesgerichte aanpak. Uniek aan het programma Innovatielabs was dat de deelnemers niet verplicht waren om toe te werken naar een vooraf gedefinieerd eindresultaat. Dit gaf hen de gelegenheid om het ontwerp- of ontwikkelproces aan te passen aan veranderende inzichten en omstandigheden. Zo ontstond er ruimte om uit te zoomen en oog te hebben voor wat er echt nodig was om een innovatieproject te laten landen in de sector en/of samenleving. Leren hoe je wendbaar kunt zijn en bijsturen, werd door de deelnemers als bijzonder waardevol ervaren.

‘Procesgericht werken is een manier om adaptief en flexibel te leren innoveren. Het innovatieproces zelf en de inzichten die je onderweg opdoet, zijn vaak waardevoller dan een vooraf bedacht eindproduct.’

— Lars Brouwer, coach
bekijk meer
Factor 2

Tijd

Een innovatieproces kent verschillende fases. En elke fase vraagt weer iets anders. Bovendien is er tijd nodig om ideeën iteratief te toetsen. In het programma Innovatielabs werd nadrukkelijk tijd gereserveerd voor reflectie en intervisie. Als je weet wat werkt en wat niet, kun je bewust en systematisch aan de slag met een methode die past bij je innovatie en de context waarin die plaatsvindt. Daarna kun je in sneltreinvaart verder. Toch bleek de praktijk van Innovatielabs soms weerbarstig. Allereerst werd er veelvuldig gewerkt in consortia en moesten de betrokken partners de aandacht verdelen tussen meerdere lopende projecten. Daarnaast vertraagde onduidelijke verwachtingen over rollen en afspraken de start van sommige projecten. Een innovatieproces vraagt daarom om heldere navigatie. Door methodisch te werken, met een vooraf bepaalde heldere structuur, maak je het mogelijk dat ook anderen inzicht krijgen in welke fase het project zich precies bevindt en wat er nog nodig is om het innovatiedoel te bereiken.

‘Er is niet één specifieke methode die op alle vraagstukken en innovatie-uitdagingen past, maar er zijn wel talloze modellen die kunnen helpen om het proces te structureren. Ze bieden handvatten om doelen te bepalen en hier bewust naar te handelen.’

— Maartje Damen, coach
bekijk meer
Factor 3

Vaardigheden

Innovatie draait om het systematisch verkennen van ideeën, het ontwikkelen van kennis en het nadenken over de lange termijn. Dit vraagt om specifieke vaardigheden en leiderschapskwaliteiten, waarbij het vermogen om kritisch te reflecteren een belangrijke sleutel is. De Innovatielabs-coaches stelden zich op als 'kritische vrienden' en hielpen de deelnemers om dieper inzicht te krijgen in hun eigen denkprocessen en blinde vlekken. Vervolgens was het aan de projectleiders om gedurende het proces aandacht te blijven schenken aan ieders rol en bijdrage. Voor succesvolle samenwerking is het namelijk cruciaal dat mensen zich prettig voelen in hun rol. Een veelvoorkomende valkuil bij de Innovatielabs-projecten was dat er beperkte aandacht was voor de borging van de opgedane kennis, inzichten en resultaten. Om te voorkomen dat projecten blijven steken in eenmalige experimenten, moet er tijd en ruimte worden gecreëerd voor het structureel verankeren van werken aan innovatie.

‘Leidinggevenden hebben een belangrijke taak om continu de balans tussen afspraken, vrijheid en goede onderlinge relaties te bewaken. Elk innovatietraject vraagt om maatwerk; de kunst is om je leiderschap af te stemmen op de persoon of situatie.’

— Pien van Gemert, coach
bekijk meer

conclusie

Een terugkerend thema in het coachingtraject was: wat betekent innovatie nu precies? Per projectpartner kon deze vraag een ander antwoord opleveren. Ook rees de vraag: voor wie streeft het project innovatie na – is dat de eigen organisatie, de 'cultuurconsument' of vakgenoten? De antwoorden waren niet altijd helder bij aanvang, waarbij nog vaak werd vastgehouden aan traditionele stappenplannen en productgerichte werkwijzen. Dit is begrijpelijk gezien de jarenlange focus van de culturele en creatieve sector op kortlopende, (eind)productgerichte projecten in plaats van procesgerichte werkwijzen. Een mogelijke oplossing ligt in programmatisch werken, waarbij meerdere projecten bijdragen aan een grotere innovatieve programmalijn. Daarnaast verdient de definitie van succes meer aandacht - als leren van fouten ook als succes wordt gezien, leidt dit tot andere resultaten dan de huidige productgerichte aanpak.

Innovatielabs gaf makers en cultuur­professionals de ruimte om te experimenteren en te onderzoeken. Die ruimte is er niet vaak en veel deelnemers vonden dit van grote meerwaarde.

— Sophie Heijkoop, coach

coaches

Lars Brouwer
Lars Brouwer
Coach

Maartje Damen
Maartje Damen
coach

Pien van Gemert
Pien van Gemert
coach
Sophie Heijkoop
Sophie Heijkoop
Coach