Bij een sterk businessmodel komen alle keuzes die een organisatie maakt bij elkaar in een ‘logisch verhaal’. Voor culturele organisaties kan het maken van een dergelijke verhaal gefaciliteerd worden door het doorlopen van drie stappen.
1) Denk uit wat de kernwaarden zijn: waar staan we voor als organisatie?
2) Vanuit de kernwaarden ga je vervolgens je aanbod (waardepakketten) uitdenken: ‘gegeven vanuit wat wij zelf belangrijk vinden, wat kunnen wij dan aanbieden aan anderen?’
3) In de derde en laatste stap van dit proces stel je jezelf als organisatie de vraag: ‘hoe kunnen we die verschillende waardeproposities (waardepakketten) in de realiteit waarmaken?’

Om tot een sterk businessmodel te komen, is een doordachte ‘set of activities’ nodig; een bundeling van alle activiteiten om waarde te creëren voor stakeholders. Binnen de projecten van Innovatielabs #1 is een drietal manieren vastgesteld waarop sprake is van innovatie op het niveau van het businessmodel.

Allereerst is dat vanuit een product-waardeketen perspectief (ook wel productieketen of distributieketen genoemd): een maker of organisatie speelt een bepaalde rol in de totale waardeketen van een product of dienst. De waardeketen vertegenwoordigt alle verschillende actoren die betrokken zijn bij het proces van waardecreatie in een (cultureel) product, dienst, voorstelling. Veel actoren en organisaties dragen bij aan dit proces. Over het algemeen wordt de waardeketen rond een artistiek of creatief goed of dienst vaak weergeven als een opeenvolging van verschillende fases. Hieronder staat een voorbeeld van hoe deze fases kunnen worden weergegeven.

Creatie > Productie > Distributie > Exploitatie > Consumptie en/of gebruik

Hierbij dient aangemerkt te worden dat de inhoud, interpretatie, benaming, en de volgorde van de fases verschillend is per specifieke (deel)sector. Verder lijkt deze route op een lineair proces. In werkelijkheid gaat het echter om een heel ecosysteem met complexe interacties tussen verschillende actoren.

Een vorm van businessmodel innovatie kan betekenen dat een organisatie haar verzameling aan activiteiten uitbreidt waarbij ze functies uit de waardeketen overneemt die voorheen door andere (partner)organisaties werden uitgevoerd. Er zijn een aantal Innovatielabs-projecten die een businessmodel innovatie hebben geïnitieerd door hun eigen rol en positie binnen de waardeketen te verbreden.

Museum Boijmans van Beuningen wil met Zuid. Boijmans van Beuningen een interactiever en opener museummodel te creëren. Door hun programma samen te stellen met buurtbewoners en kunstenaars, verschuift de focus van de laatste fase van de waardeketen (consumptie) naar de eerdere fasen (vooral productie) om hun museumaanbod voor het publiek uit te breiden.

Meta-Estate Lab kiest voor een andere aanpak. Ze willen de reikwijdte van architecten in de bouwwaardeketen vergroten door hen een aandeel te geven in het eigendom van het uiteindelijke gebouw. De oorspronkelijke rol van architecten aan het begin van de waardeketen (creatie en productie) wordt zo aangevuld met een rol in de laatste fasen (exploitatie en consumptie).

Een tweede perspectief betreft het verbreden van de activiteiten in de customer journey. De customer journey (of klantreis) verwijst naar het pad van interacties dat een individu heeft met een organisatie, haar producten en/of diensten. Deze interacties worden in een customer journey vaak beschreven als contactpunten, momenten waarop er een bepaalde actie of activiteit wordt ondernomen door enerzijds de organisatie en anderzijds de (potentiële) klant of het (potentiële) publiek. Hoewel geen enkele klantreis hetzelfde is, zijn er ook in dit proces een aantal standaard stadia te onderscheiden:

Bewustwording > Overweging > Aankoop > Behoud > Aanbevelen

Binnen elk van deze stadia heeft een organisatie contactpunten met haar potentiële publiek, en dient ze dus activiteiten uit te voeren (als onderdeel van de totale verzameling aan activiteiten die samen het businessmodel vormen). Businessmodel innovatie kan dus ook betekenen dat er juist in deze activiteiten vernieuwing plaatsvindt waardoor er op nieuwe wijze waarde wordt gecreëerd en geleverd aan het publiek.

Everybody in the (art)house!, een project dat wordt geleid door het virtuele filmplatform Picl, onderzoekt publieksgedrag om een effectiever marketingaanbod te ontwikkelen voor hybride arthousefilmkijkers die zowel online als in de bioscoop films kijken. De opgedane kennis over de consument kan worden toegepast in alle fasen van de customer journey, en het wordt vooral interessant wanneer de twee customer journeys - het online bezoek en het bioscoopbezoek - elkaar beginnen te beïnvloeden en ondersteunen.

In dit project hebben financiers al een volledige klantreis doorlopen om financier te worden. Crowdkeeping zoekt naar manieren om nog meer waarde te genereren voor en met deze financiers in de laatste fasen van de klantreis (behoud en aanbeveling) om sterkere en duurzamere relaties op te bouwen.

Een derde perspectief is dat van collectieve oplossingen. In de afgelopen jaren komt steeds meer het besef dat het alleen focussen op de eigen concurrentiepositie de sector niet per se helpt in de langetermijnoverleving van de sector waarin men zit. Om de sector robuuster (wendbaarder en weerbaarder) te maken, is vaak een collectieve inspanning nodig. Vanuit een dergelijke collectieve inspanning kunnen individuele organisaties binnen een sector dan ook vervolgens waarde ontvangen die hun eigen businessmodel duurzamer kan maken. Enkele door het programma Innovatielabs ondersteunde projecten innoveren op collectief niveau en zoeken naar businessmodel innovatie op systeemniveau.

De Kunst van Later ontwierp verschillende experimenten om de pensioenvoorziening voor zelfstandigen in de creatieve sector te verbeteren. Een goede pensioenvoorziening voor deze groep is een complex probleem, omdat er niet één specifieke 'eigenaar' is. Door continue co-creatie met culturele en creatieve zelfstandigen en pensioenexperts hebben ze verschillende oplossingen ontworpen om de gemeenschap van zelfstandigen te ondersteunen.

Dit project wil een collectief abonnementssysteem introduceren in de podiumkunstensector. Als platform is het een voorbeeld van een 'tweezijdige markt': hoe meer podia zijn aangesloten, hoe interessanter het voor het publiek is om een abonnement aan te schaffen. Bovendien geldt: hoe groter de groep abonnees, hoe groter het positieve effect voor de aangesloten podia, aangezien het Podiumpas-model zowel nieuw publiek als meer bezoeken oplevert.