Investeren in de toekomst vraagt om vertrouwen, omdat de weg naar een stip op de horizon onzeker is. Leg bij de beoordeling en begeleiding van projecten daarom meer de nadruk op het proces of de methode en minder op het eindproduct. Verschuif bij het financieren de focus van een concrete of specifieke uitkomst naar de impact die je wilt bereiken. In het programma Innovatielabs kregen projecten experimenteerruimte om met een aanzienlijk bedrag te werken aan een opgave in de sector. Projecten werden tijdens de selectieprocedure beoordeeld op het innovatieproces en het beoogde effect, in plaats van een gegarandeerde uitkomst.

Door voort te bouwen op inzichten uit verschillende maatschappelijke domeinen, ontstaat nieuwe kennis voor innovatie. Ontwerpers zijn bedreven om dit stap voor stap te doen met de ontwerpende aanpak: methodes om verschillende perspectieven te betrekken, de kracht van verbeelding in te zetten en innovaties te testen in de praktijk. Innovatielabs was een kruispunt van kennis en perspectieven doordat er verschillende domeinen samenkwamen: kunst, cultuur en de creatieve industrie, maar ook wetenschap en onderwijs. Zo deden vijf lectoraten gezamenlijk onderzoek naar de innovatieprocessen van de projecten. Deze domein-overschrijdende opzet stimuleerde de deelnemers om hun projecten voortdurend te bevragen en vraagstukken vanuit verschillende standpunten te doorgronden.

Het huidige subsidiebestel stimuleert individuele positionering, waardoor makers, instellingen en creatieve bureaus eerder concurrenten dan partners zijn. En dat is jammer, want nieuwe veerkracht in de sector vraagt juist om samenwerking en het bundelen van kennis, ervaring en inzichten, ook over landsgrenzen heen. Door meer kennis te delen, kan de sector beter inspelen op huidige en toekomstige uitdagingen. Met het programma Innovatielabs werd een benadering van financiering en ondersteuning verkend, waarbij kennisdeling centraal stond. Zo werden activiteiten georganiseerd en gefinancierd die niet alleen kennisdeling bevorderden, maar ook bijdroegen aan een bredere toepassing van de resultaten van de 33 innovatieprojecten.

Een nieuwe generatie makers beweegt zich vrijelijk tussen netwerken en disciplines, en maakt afwisselend gebruik van verschillende media, vormen en stijlen. Ook steeds meer culturele instellingen opereren buiten traditionele kaders. Musea en theaters bijvoorbeeld, experimenteren met nieuwe manieren om kunst en cultuur te produceren en te presenteren, gericht op een breder publieksbereik. Hierdoor worden nieuwe perspectieven zichtbaar en ontstaan verrassende verbindingen die innovatie stimuleren. Een subsidiesysteem dat vasthoudt aan smalle definities van disciplines belemmert deze ontwikkeling. Het is tijd om financiering en beleid zo in te richten dat niet de discipline, maar de vernieuwende kracht van de sector centraal staat.

In de culturele en creatieve sector is het gebruikelijk om te werken van project naar project of van termijn naar termijn. Een toekomstbestendige sector vraagt een meer strategische benadering, waarbij juist aandacht is voor de langere termijn en doorontwikkeling. Door makers en cultuurprofessionals beter toe te rusten met vaardigheden voor de lange termijn, waaronder het herkennen en opzetten van kansen voor waardecreatie, impact en financiering, kan de sector beter anticiperen op toekomstige ontwikkelingen. Strategische ontwikkelprogramma’s, zoals het kennis & community programma van Innovatielabs, dragen bij aan het lerend vermogen van de sector en helpen om gerichter te werken aan wendbaarheid en weerbaarheid.

Innovatielabs heeft het lerend en innovatief vermogen van de culturele en creatieve sector versterkt. Het programma zette nadrukkelijk in op kennisdeling om makers, culturele instellingen en creatieve bureaus te laten profiteren van elkaars inzichten en oplossingen. Het delen van kennis en werken aan de lange termijn bleek echter een uitdaging, omdat in de dagelijkse praktijk de aandacht doorgaans uitgaat naar de korte termijn. Dit wordt in de hand gewerkt door het subsidiesysteem dat is gericht op relatief kortlopende projecten en termijnen. Om dit te doorbreken, zijn strategische programma’s nodig. Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en CLICKNL roepen daarom op om de mogelijkheid te onderzoeken om binnen de culturele basisinfrastructuur ruimte te creëren voor interdisciplinaire samenwerking op langere termijn (zes jaar). Door uit te gaan van langere programmalijnen, ontwikkeld samen met en in aanvulling op de ontwikkelinstellingen in de culturele basisinfrastructuur, verschuift de focus van de korte termijn naar het duurzaam versterken van de sector. Subsidie wordt op die manier een strategisch instrument om de sector wendbaarder en weerbaarder te maken.

Bekijk hieronder de downloads voor alle aanbevelingen, inzichten uit het kennis & community programma en de tien overkoepelende thema's die zijn onderzocht door vijf lectoren van verschillende kennisinstellingen.

Video: Robbie van Zoggel
Beeld: Fillip Studios & Maarten Nauw