Door middel van 3D-scans van museale modecollecties willen de projectpartners van Unlocking Fashion Heritage historische, ambachtelijke kennis ontsluiten voor een breed publiek: van museummedewerkers tot ‘thuismakers’

Het project Unlocking Fashion Heritage (ULFH) is een gezamenlijke zoektocht naar de toepasbaarheid (en schaalbaarheid) van nieuwe digitaliseringstechnieken voor het presenteren van mode-erfgoed. ULFH maakt de kansen en uitdagingen voor het digitaliseren van mode-erfgoed zichtbaar voor het bredere werkveld. Sommige objecten in museale depots zijn zo fragiel dat ze waarschijnlijk nooit meer getoond kunnen worden. Door het toepassen van nieuwe vormen van digitalisering kunnen deze objecten als het ware digitaal worden ‘gedocumenteerd’ en gepresenteerd tot in detail.

Verdwijnend vakmanschap
De afgelopen 10 jaar is gebleken dat een groeiende belangstelling voor vakmanschap leidt tot een toenemende belangstelling voor mode-en kostuumcollecties als bron voor verloren gegane of vergeten technieken. Van bijzondere weeftechnieken tot de kunst van het plisseren, van aandacht voor decoratieve steken en borduursels tot allerlei soorten sluitingen en zakken, van beproefde naaimethoden tot innovatief gebruik maken van de werking van stoffen. Museale verzamelingen bezitten een enorme reikwijdte en rijkdom aan ambachtelijke kennis.

Wereldwijd is niet alleen de ambachtelijke kennis aan het verdwijnen, maar ook het bijbehorende inzicht over de verschillende betekenissen die de diverse technieken werd toebedacht. Denk aan het op een specifieke manier stijven en vouwen van bepaalde kledingonderdelen, of borduurtechnieken die zowel op regionaal als op internationaal niveau verschillend kunnen zijn of juist het resultaat van contact en uitwisseling. Sommige van deze technieken worden nu nog toegepast, maar zullen zonder twijfel over enige tijd niet meer bestaan - tenminste niet in de context en betekenis zoals die oorspronkelijk bedoeld was. Met de toepassing van nieuwe digitaliseringstechnieken wil ULFH een bijdrage leveren aan het zichtbaar maken van ambachtelijk en historisch mode-erfgoed.

Samenbrengen van ervaring
Het startpunt van ULFH was de kleinschalige ervaring bij een aantal Modemuze partners; van 360 fotografie, tot photogrammetry, scanning en modeling. Dankzij InnovatieLabs ontwikkelde Modemuze twee toepassingen die dicht bij de wensen van gebruikers van mode erfgoed liggen; het thuis op de bank tot in detail kunnen onderzoeken en bekijken van de bijzondere objecten uit museumdepots en het kunnen ‘aantrekken’ van museale topstukken in een digitale passpiegel.

ULFH leverde veel nieuwe inzichten op, zowel op het gebied van product als op het gebied van proces. De partners kregen zicht op voor-en nadelen van verschillende driedimensionale technieken in relatie tot kwetsbare modecollecties en ontwikkelden een gezamenlijke (flexibele) workflow en voor digitalisering. Wensen en behoeften van een breed scala aan (toekomstige) gebruikers werden opgehaald en de waarde van digitaal mode-erfgoed in hybride presentatievormen thuis en in het museum werd in de praktijk getoetst. Binnen het project werden mogelijke ethische dilemma’s besproken op het gebied van milieu-impact en eigenaarschap en innovatieve ideeën ontwikkeld om in de toekomst verschillende kennispraktijken te verbinden met mode-erfgoed.

Innoveren als netwerk
Met Unlocking Fashion Heritage heeft Modemuze als collectief een innovatieve stap kunnen zetten in het zichtbaar maken en presenteren van mode-erfgoed. Het proces en het experiment binnen ULFH maken goed zichtbaar waar de kansen liggen maar ook welke uitdagingen er nog zijn voor mode-erfgoed in relatie tot de digitale wereld. 3D techniek ontwikkelt zich razendsnel, maar de mogelijkheden zijn soms nog beperkt of kostbaar als het gaat om het natuurgetrouw digitaliseren van materiaalsoorten en stofuitdrukkingen. De workflow en randvoorwaarden voor digitalisering met verschillende 3D technieken zijn beschikbaar voor andere organisaties.

Modemuze ontwikkelde als netwerk een gezamenlijke aanpak voor digitalisering waarbij kennis, expertise en kosten (ook in de toekomst) kunnen worden gedeeld. Op deze manier beoogt Modemuze een vliegwiel te creëren waarbij mode-erfgoed en innovatie ook in de toekomst kunnen samengaan. Naast praktische inzichten bleek een belangrijke waarde van ULFH ook juist te liggen in het gezamenlijk verkennen van het onderwerp met elkaar, de technische partners en het bredere netwerk. Zo werden tijdens het project op verschillende momenten toekomstige gebruikers betrokken; van textiel experts tot jonge mode liefhebbers, van professionele makers tot thuismakers, van MBO docenten tot dragers van vintage en historische mode. Niet zozeer de antwoorden maar juist het gezamenlijk identificeren van de juiste vragen bleek van grote waarde. De nieuwe inzichten die dankzij Innovatielabs zijn verkregen, zullen daarmee ook op de langere termijn bijdragen aan het creëren van nieuwe verbindingen rond mode-erfgoed, zowel met publiek als met de toekomst.

Vervolg
ULFH is een driejarig project waarbij de onderzoeksfase door InnovatieLabs werd ondersteund. De uitrolfase (2023-2025) wordt mogelijk gemaakt door het Gieskes Strijbis Fonds. Vanaf medio 2024 zullen (in delen) bijzondere voorwerpen in 360 graden aan de website Modemuze.nl worden toegevoegd. Daarnaast gaat de digitale paservaring rondreizen langs een aantal partner musea als onderdeel van geplande modetentoonstellingen. Maar we kijken graag verder: hoe zouden digitale modecollecties ook buiten de museummuren gebruikt kunnen worden?