jun. 22

Maak kennis met De Kunst van Later

De social designers van Muzus werken doorgaans in opdracht voor klanten met een sociaal-maatschappelijke missie. Met hun project De Kunst van Later nemen zij het initiatief in eigen hand. Samen met Motivaction, Think+DO en 3310 School for Millennials willen zij zzp'ers handvatten bieden om hun oudedagsvoorziening slim te regelen. Het project kent een vliegende start en verbindt een groeiende groep van kennispartners, zoals Platform ACCT, PGB Pensioendiensten, Pensioenfonds Zorg en Welzijn, Nibud, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en AZL. Hoe hebben zij dit aangepakt?
'Doordat ik drie dagen in loondienst werk, schuif ik dat pensioen voor me uit, omdat ik het dus wel een beetje geregeld heb.' Het citaat is afkomstig uit een van de vele interviews die de ontwerpers van Muzus hebben gehouden met creatieve en culturele zzp'ers in hun netwerk. De interviews leverden een aantal relevante inzichten op, waaronder dat startende zzp’ers vaak helemaal niet bezig zijn met hun pensioen en dat veel zelfstandigen een drempel ervaren om concreet werk te maken van hun oudedagsvoorziening.

Nul-fase
Dergelijke inzichten helpen Sanne Kistemaker, directeur van Muzus, en haar projectpartners om grip te krijgen op het vraagstuk: hoe kunnen we het pensioenstelsel beter toegankelijk maken voor zzp'ers uit de culturele en creatieve sector? Sanne: 'Bij dit soort complexe onderwerpen is het de kunst om niet te snel conclusies te trekken. Wil je een specifieke doelgroep bedienen, dan moet je je verdiepen in hun situatie en je eigen aannames buiten beschouwing laten. Of je in ieder geval bewust worden van je eigen blinde vlekken bij het onderwerp.'

Het afnemen van interviews is onderdeel van een beproefde methode van Muzus. 'We volgen altijd drie stappen: verdiepen, verbeelden, vernieuwen', legt Sanne uit. 'Bij de start van De Kunst van Later hebben we een extra stap ingebouwd vóór de verdiepende fase: de Scoping fase. Een belangrijk onderdeel van deze nul-fase is een workshop waarvoor we alle stakeholders uitnodigen. Het doel is om tot een inhoudelijke afstemming te komen en de partners te bevragen op hun kennis en expertise. Uiteindelijk willen we gezamenlijk een antwoord te formuleren op de vraag: wanneer vinden we het project een succes?'

Pensioenlandschap
Tijdens de sessie werden de stakeholders uitgenodigd om het 'pensioenlandschap' van de zzp'er te schetsen op een online whiteboard (Miro). Sanne: 'Het onderwerp is behoorlijk abstract, zeker in de beginfase. Dat maakt het lastig om erover na te denken, laat staan om je ideeën erover te verwoorden. Om mensen bewuster te maken van hun eigen ervaringen en ideeën over het onderwerp, passen we storytelling-technieken toe. Daar beginnen we al mee vóór aanvang van de sessie. We vragen de deelnemers bijvoorbeeld een kleine opdracht voor te bereiden, zodat ze meteen goed in het verhaal zitten.'

Ze vervolgt: 'Verder maken we gebruik van metaforen om te prikkelen en te inspireren. In dit geval kozen we voor een landschap, omdat het ons passend leek bij de reis die een zzp'er aflegt tot zijn pensioen. In zowel vormgeving als in onze vraagstelling grepen we steeds terug op die beeldtaal en dat hielp enorm om het gesprek op gang te brengen.'

Alle ideeën die door de deelnemers op (digitale) post-it's zijn geschreven, zijn inmiddels gecategoriseerd en door de ontwerpers van Muzus gebruikt als input voor de volgende stap: een reizende 'onderzoeksinterventie'. Deze mobiele installatie is gebaseerd op principes uit de theaterwereld en moet zzp'ers bewust maken van de keuzes en afwegingen die zij maken, vertelt Sanne. Op de website van De Kunst van Later lees je binnenkort meer over deze interventie die op verschillende plekken en events in heel Nederland komt te staan.

Draagvlak en eigenaarschap
De Scoping sessie heeft volgens Sanne eraan bijgedragen dat de reeds aanwezige kennis en kunde van de diverse stakeholders zijn belicht én benut. Daarnaast had de sessie nog een andere, belangrijke functie. 'Scoping is een manier om verwachtingen te managen en om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Door alle stakeholders van meet af aan te betrekken, creëren we draagvlak en eigenaarschap, in de hoop dat het nieuw te ontwikkelen concept straks makkelijk een weg vindt naar relevante organisaties. Uiteindelijk willen we natuurlijk die partijen bereiken die de daadkracht hebben om het pensioenstelsel toegankelijker te maken voor zzp'ers.'

Top tips van Sanne Kistemaker om te starten met een innovatieproject:

Verdiep je grondig in de doelgroep. De vraag voor wie je het doet, zou top of mind moeten zijn bij iedereen die zich bezighoudt met innovatie.

Betrek alle verschillende stakeholders en belanghebbenden vanaf de start van het proces en streef daarbij naar volwaardige co-creatie, zodat er eigenaarschap en draagvlak ontstaat.

Maak gebruik van storytelling: op een verhalende, aansprekende manier neem je stakeholders makkelijker mee in het proces en maak je ze deelgenoot van de zoektocht en dilemma's waar jullie voor staan.

Zorg voor een sfeer van veiligheid en vertrouwen. Om vooruit te komen moeten alle betrokken partijen zich kwetsbaar kunnen opstellen en kritisch zijn naar zichzelf en naar elkaar.


Tekst: Kim Hoefnagels
Foto: Adem Gümrükçüler
Miro board van de scoping sessie. Beeld: Muzus
Miro board van de scoping sessie. Beeld: Muzus
Onderzoeksinterventie De Kunst van Later. Foto: Adem Gümrükçüler
Onderzoeksinterventie De Kunst van Later. Foto: Adem Gümrükçüler